Fryderyk Wilhelm I "Król Sierżant" Hohenzollern (urodzony na zamku w Berlinie, 14 sierpnia 1688 roku, zmarł w pałacu miejskim (Stadschloß) w Poczdamie, 31 maja 1740 roku) herb
Syn Fryderyka I Hohenzollerna króla w Prusach i Zofii Charlotty Welf, córki Ernesta Augusta Welf, księcia-elektora Hanoweru.
Margrabia-elektor Brandenburgii od 14 sierpnia 1688 roku do 25 lutego 1713 roku, książę-nastepca tronu Prus od 18 stycznia 1701 roku do 25 lutego 1713 roku, namiestnictwo Marchii Brandenburskiej od 1703 roku do 25 lutego 1713 roku, król w Prusach, książę de Neuchâtel i książe-elektor Brandenburgii od 25 lutego 1713 roku do 31 maja 1740 roku.
Poślubił (per procura) 14 listopada 1706 roku na zamku w Hanowerze, (osobiście) 28 listopada 1706 roku w zamku berlińskim Zofię Dorotę Welf Hanowerską (urodzona w Celle, Hanower, 16 marca 1687 roku, zmarła w pałacu Monbijou w Berlinie, 28 czerwca 1757 roku), córkę Jerzego I Welf Hanowerskiego, króla Wielkiej Brytanii i Zofii Doroty z Celle, córki Jerzego Wilhelma, księcia Brunszwika-Lüneburga.
Przez wzgląd na znaczne zasługi w reorganizacji armii pruskiej zyskał przydomek Króla Sierżanta.
W młodości otoczony przepychem, nie pochwalał panującej na dworze atmosfery i wybrał życie ascetyczne. Doświadczenia zdobyte podczas wojny o sukcesję hiszpańska w latach 1701-1714, utwierdziły Fryderyk Wilhelm I w przekonaniu, że jego powołaniem jest służba w armii. W tym okresie nawiązał przyjaźń z księciem Anhalt-Dessau Leopoldem I, który potem był jego głównym doradcą w zakresie spraw wojskowych.
Od urodzenia był brandenburskim kurpricem, zaś po akcesji Fryderyka I w 1701 roku zyskał tytuł kronprinca Prus. W 1703 roku ojciec powierzył mu namiestnictwo Marchii Brandenburskiej, a po jego śmierci w 1713 został królem w Prusach pod imieniem Fryderyka Wilhelma I oraz elektorem brandenburskim i arcykomornikiem Rzeszy etc. jako Fryderyka Wilhelma II (uwzględniając w numeracji Wielkiego Elektora).
Pragnieniem Fryderyka Wilhelma I była rozbudowa liczebna armii pruskiej, którą chciał uczynić najlepszą w Europie oraz zapewnienie krajowi niezależności finansowej. W 1713 roku armia Prus - licząca tylko 38 tyś. żołnierzy - była w znacznej mierze finansowana z dotacji zagranicznych, a w chwili śmierci Fryderyka Wilhelma I Prusy były już trzecią potęgą militarną Europy (po Rosji i Francji) z armią liczącą ok. 83 tyś. żołnierzy. W skarbcu państwowym znajdowało się ponad 8 min talarów. Fryderyk Wilhelm I wprowadził kantonalny system rekrutacji od 1733 roku zapewniający połowę stanu liczebnego armii, pozostali żołnierze rekrutowali się z obszaru całej Europy. Utworzył też korpus oficerski, do którego wcielił niechętną służbie wojskowej szlachtę. Szkolenie piechoty powierzył Fryderyk Wilhelm I księciu Leopoldowi I.
Fryderyk Wilhelm I zrezygnował z utrzymywania bogatego dworu. W wyniku przeprowadzonych przez niego reform wschodnie terytoria Prus (wyludnione w następstwie zarazy w 1709 roku) zostały ponownie zasiedlone i zagospodarowane, poprawił się też los warstwy chłopskiej. W obrębie swoich posiadłości (1/3 całego obszaru państwa), zniósł całkowicie pańszczyznę w 1719 roku oraz dziedziczną dzierżawę. W 1717 roku służba wojskowa (do której była zobowiązana arystokracja na mocy stosunku zależności lennej) zastąpiona została rocznym podatkiem, przeprowadzono też dodatkowe opodatkowanie Prus i Litwy.
Fryderyk Wilhelm I dbał o rozwój przemysłu (w szczególności wełnianego, zapewniającego umundurowanie dla armii). W 1717 roku ustanowił też powszechny obowiązek szkolny w zakresie kształcenia na poziomie podstawowym; był też twórcą centra listyczno-biurokratycznego systemu administracji państwowej. W 1723 roku powołał do życia Generalne Dyrektorium Finansów, Wojny i Domen, będące organem wykonawczym obejmującym całość administracji państwa, podlegające bezpośrednio F.; zapoczątkował też program kodyfikacji prawa.
Sukcesem Fryderyk Wilhelm I w prowadzonej przez niego polityce zagranicznej było powiększenie terytorium państwa o część Pomorza Szwedzkiego ze Szczecinem (na mocy pokoju sztokhoimskiego lata 1719-20). Nie udało mu się jednak przyłączyć do Prus księstw Julich i Berg położonych w dolnym biegu Renu. Znacznemu pogorszeniu uległy za jego panowania stosunki Prus z Austrią i Anglią, w 1739 roku jedynym sojusznikiem Prus była tylko Francja.
Ożenił się z Zofia Dorotą Hanowerską i był ojcem 14 dzieci.
Podporządkował państwo potrzebom armii, zorganizował system powszechnej służby wojskowej (oparty na zasadzie kantonalnej, czym zapewnił armii stały dopływ wyszkolonych rekrutów, choć werbunek zagraniczny nadal stanowił istotny procent wojska), wprowadził zwyczaj noszenia munduru na co dzień, co przetrwało w armii pruskiej i innych armiach do późnych lat XIX wieku, był twórcą żelaznej dyscypliny wojskowej oraz musztry, dzięki której ludzi zamieniono niemal w automaty, wprowadził koszarowe zwyczaje na dworze i w administracji. Prowadził politykę unikania konfliktów międzynarodowych (właściwie jedyną wojną, jaką prowadził, była wojna ze Szwecją, będąca epizodem wojny północnej, w wyniku której przyłączył Pomorze Szczecińskie). Nazywany był "królem-kapralem", ponieważ doprowadził Prusy do potęgi militarnej (za jego panowania armia pruska liczyła 83 tys. ludzi). Był człowiekiem oschłym, ale też prawdomównym lojalnym wobec zasad. Na oczach swojego syna, przyszłego króla Fryderyka II, stracił jego przyjaciela, który pomagał młodemu Fryderykowi uciec z kraju. Był też ostatnim władcą pruskim, który wyznawał lojalność wobec cesarza i Rzeszy Niemieckiej. W polityce zagranicznej nie odniósł większych sukcesów, ale też nie odniósł większych porażek. Mimo marsowych min i nieustannego treningu swoich ulubionych żołnierzy był przeciwnikiem wojen niesprawiedliwych i opowiadał się za pokojem (głównie ze strachu przed sąsiadami Prus).
Za jego panowania w 1732 roku podpisany został traktat Loewenwolda (po przystąpieniu doń Prus zwany traktatem trzech czarnych orłów), mający na celu utrzymanie beznadziejnej sytuacji wewnętrznej i gospodarczej Polski. Był przeciwnikiem wprowadzenia przez pozostałych sygnatariuszy traktatu na tron Rzeczypospolitej Augusta III.
Twórca militarnej potęgi Prus. Nazywany był też "ojcem pruskiego stanu urzędniczego" lub nawet "ojcem pruskiej biurokracji". Dewizy jego rządów brzmiały: obedieren nicht raisonnieren (słuchać, a nie rezonować) oraz "Plus machen" (powiększać). Ta ostatnia odnosiła się także do tego, że król był reformatorem finansów państwa. Za jego rządów monarchia pruska dysponowała ustabilizowanym budżetem i sporą nadwyżką finansową, stezauryzowaną w postaci beczek ze złotem, ukrytych w podziemiach zamku berlińskiego. W ówczesnych czasach prawie każde państwo miało długi, więc sytuacja finansowa Prus była niebywałym osiągnięciem. Był gorliwym protestantem, niezwykle pracowitym, człowiekiem o raczej niskich horyzontach intelektualnych, choć pełnym sprzeczności (był miłośnikiem Haendla, a w wolnych chwilach malował). Mimo iż był tyranem dla rodziny i dla poddanych, zorganizował nowoczesny i dobrze funkcjonujący aparat państwowy. Do jego ulubionych zajęć - prócz pełnienia obowiązków króla - należało palenie fajki i kolekcjonowanie wysokich i postawnych żołnierzy w swojej gwardii przybocznej.
Bezpośrednio po objęciu tronu radykalnie zredukował wydatki dworskie (w tym związane z utrzymaniem artystów i uczonych), zreformował administrację (utworzenie Generalnego Dyrektoriatu Finansów i reforma Generalnego Komisariatu Wojny w 1713 roku, utworzenie Izby Kontroli Finansowej w 1714 roku, rozpoczął reformę administracji prowincjonalnej (utworzenie kamer) i likwidacja praw stanowych. Po zawarciu korzystnego pokoju z Francjch. Po zawarciu korzystnego pokoju z Francją zawartego w Utrecht w 1713 roku, przynoszącego liczne nabytki terytorialne, przystąpił do wojny północnej w po stronie Rosji, zajmując Szczecin w 1713 roku, który wraz z z Pomorzem Szwedzkim, Wolinem i Uznamem utrzymał na mocy traktatu u pokojowego ze Szwecją w Sztokholmie w 1720 roku. Zawarty w 1720 roku w Poczdamie traktat z Rosją zakładał utrzymanie Rzeczpospolitej w stanie anarchii.
Liczne reformy w duchu absolutyzmu i merkantylizmu (próba wprowadzenia obowiązkowego nauczania w 1717 roku, zniesienie poddaństwa i dziedziczności dzierżaw w 1719 roku, scalenie administracji centralnej w w Generalne Dyrektorium w 1722 roku, utworzenie resortu sprawiedliwości w 1737 roku, tworzenie seminariów nauczycielskich, zakładanie manufaktur) i systematyczna działalność kolonizacyjna były podporządkowane głównemu celowi jego panowania: stworzeniu silnej i nowoczesnej armii, która była powiększona, ujednolicona, szkolona wg nowych zasad ("prus ski dryl") armia, uzupełniana i zaopatrywana wg nowoczesnych metod (wprowadzenie kantonalnego systemu rekrutacji wojskowej w 1733 roku), składała się w większości z obcopoddanych (z wyjątkiem oficerów). Znaczne powiększzenie dochodów państwowych było niemal w całości konsumowane przez wydatki wojskowe (do 80% budżetu państwa). Przystąpił do tzw. traktatu trzech czarnych orłów z 1732 roku, w którym zobowiązał się do wspólnego z Austrią i Rosją przeciwstawieniu się elekkcji Stanisława I Leszczyńskiego. Ostatecznie podczas wojny sukcesyjnej polskiej w latach 1733-1736 zachował jednak neutralność, a po klęsce wojsk Stanisława I Leszczyńskiego udzielił mu azylu. Poddanie wojskowej dyscyplinie także członków rodziny, w tym następcy tronu Fryderyka II, powodowało liczne konflikty. Fryderyk Wilhellm I był twórcą pruskiego militaryzmu, który przez następne 200 lat był jednym z głównych czynników polityczno-wojskowych w Europie i podstawowym narzędziem polityki Hohenzollernów.
Zmarł 31 maja 1740 roku w pałacu miejskim (Stadschloß) w Poczdamie pod Berlinem i został pochowany w tamtejszym kościele garnizonowym. W 1945 roku prochy króla przeniesiono do kościoła św. Elżbiety (Elisabethkirche) w Marburgu, w 1952 roku umieszczono je w zamku Hohenzollern w Hechingen, a w 1991 roku złożno w kościele Pokoju (Friedenskirche) w parku pałacowym Sanssouci.
Żródła:
"Fryderyk Wilhelm I" - Encyklopedia Brittanika.
"KRÓLOWIE PRUSCY"- autor: Przemysław Jaworski - 2018
Fryderyk Wilhelm I w "Wikipedii"
28-12-2019